(Το σχέδιο νόμου που τέθηκε σε δημόσια διαβούλευση μπορείτε να δείτε εδώ: http://www.opengov.gr/ypes/?p=2464&cpage=2#comments )
Το Σωματείο Βάσης Εργαζομένων στις Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις (ΣΒΕΜΚΟ) από την ίδρυσή του το 2010 αποτελεί τον πρωτοβάθμιο κλαδικό συνδικαλιστικό φορέα των εργαζομένων στις πάσης φύσεως ΜΚΟ. Ως εκ τούτου, είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε εκ των έσω τη λειτουργία των ΜΚΟ στην Ελλάδα, καθώς και τα προβλήματα που αυτή παρουσιάζει.
Υπό αυτό το πρίσμα, θεωρούμε καταρχήν θετικό βήμα την απόπειρα θέσπισης νόμου που θα αποσκοπεί στη σύσταση διεύθυνσης ΚΟΠ και την τήρηση βάσεων δεδομένων, ενώ ταυτόχρονα θα ρυθμίζει ορισμένες πτυχές της λειτουργίας των ΜΚΟ. Συγκεκριμένα, θεωρούμε μεγάλης σημασίας τη διατήρηση των προϋποθέσεων που ορίζονται στο άρθρο 4 για την εγγραφή στο Ειδικό Μητρώο ΚΟΠ, όλων των διατάξεων των άρθρων 5 και 8 με σκοπό τη μέγιστη δυνατή διαφάνεια στη διαχείριση των οικονομικών πόρων, καθώς και τη διατήρηση των κυρώσεων και δη της μη συνέχισης κρατικών επιχορηγήσεων σε περίπτωση μη συμμόρφωσης των ΜΚΟ με τις παραπάνω προϋποθέσεις.
Όσον αφορά στο άρθρο 10 και την εθελοντική απασχόληση, αν και με πρώτη ανάγνωση φαίνεται θετική η προσπάθεια ρύθμισης του εθελοντισμού στις ΜΚΟ, μέσω της διατήρησης βιβλίου εθελοντών και του προσδιορισμού των υποχρεώσεων της εκάστοτε ΜΚΟ απέναντι στους εθελοντές, τα πραγματικά προβλήματα της εθελοντικής εργασίας όχι μόνο δεν λύνονται, αλλά ενισχύονται. Συγκεκριμένα, η 6η παράγραφος, σύμφωνα με την οποία δεν εφαρμόζεται η εργατική νομοθεσία στις περιπτώσεις εθελοντικής απασχόλησης, ούτε προάγει ούτε προστατεύει τον πραγματικό εθελοντισμό. Αντίθετα, δημιουργεί τις προϋποθέσεις μίας ευρύτατης απορρύθμισης στον χώρο της εργασίας. Υπενθυμίζουμε την αυξανόμενη σημασία του λεγόμενου «Τρίτου Τομέα» για την απασχόληση και την οικονομία. Πιο συγκεκριμένα:
- Η διάταξη είναι ασαφής. Ποια τμήματα της εργατικής νομοθεσίας δεν εφαρμόζονται; Η απαγόρευση της παιδικής εργασίας; Οι ρυθμίσεις για την υγιεινή της εργασίας; Οι ρυθμίσεις για το ωράριο; Στ’ αλήθεια, πόσες ώρες ημερησίως και το Σαββατοκύριακο θα είναι δυνατόν να εργάζονται οι εθελοντές ή οι «εθελοντές»;
- Πώς το νομοσχέδιο αντιμετωπίζει το (ιδιαίτερα συχνό) ενδεχόμενο η εθελοντική ιδιότητα να υποκρύπτει σχέση εργασίας, στο πλαίσιο της οποίας οι «εθελοντές» καλύπτουν πάγιες και διαρκείς ανάγκες των ΜΚΟ, οι οποίες θα έπρεπε να καλύπτονται από μισθωτούς εργαζόμενους; Συνήθεις πρακτικές αρκετών διοικήσεων ΜΚΟ να ζητούν «εθελοντές για διαχείριση προγραμμάτων» με κανένα τρόπο δεν εμποδίζονται, αφήνοντας εκτεθειμένους τόσο τους εργαζόμενους όσο και τους εθελοντές.
- Πώς το νομοσχέδιο αντιμετωπίζει το ενδεχόμενο να αξιοποιηθεί η «εθελοντική» ιδιότητα με σκοπό να καλυφθούν παραβιάσεις της εργατικής νομοθεσίας; Το ΣΒΕΜΚΟ είναι σε θέση να γνωρίζει ότι είναι συνηθέστατες στον χώρο και αφορούν πολύμηνες καθυστερήσεις μισθών, εργασία χωρίς σύμβαση, απολύσεις συνδικαλιστών και ποικίλες απειλές και πιέσεις σε αυτούς, κοκ. Τι εμποδίζει μία ΚΟΠ να «πειθαναγκάσει» τους εργαζόμενους που τις υφίστανται να εγγραφούν στο μητρώο «εθελοντών», έτσι ώστε να καλυφθούν τα πάντα; Που θα προσφύγουν στην συνέχεια αυτοί, αφού δεν θα ισχύει η εργατική νομοθεσία;
Επειδή τα παραπάνω θέματα δεν αντιμετωπίζονται επαρκώς, θεωρούμε εξαιρετικά σκόπιμο στο υπό συζήτηση νομοσχέδιο να επαληθευθεί ρητώς η υποχρέωση των πάσης φύσεως ΜΚΟ να συμμορφώνονται με την ισχύουσα εργατική και ασφαλιστική νομοθεσία, καθώς και να προβλέπονται κυρώσεις σε περίπτωση αποδεδειγμένης παραβίασης του εργατικού δικαίου από τις διοικήσεις των ΜΚΟ, όπως η αναστολή της χρηματοδότησής τους ή η διαγραφή τους από το ειδικό μητρώο ΚΟΠ με όλες τις προβλεπόμενες συνέπειες. Η εφαρμογή της εργατικής νομοθεσίας δεν εμπόδισε, μέχρι στιγμής, την ανάπτυξη του εθελοντισμού. Ας αναλογιστούν κάποιοι μήπως τώρα, μαζί με την εργατική νομοθεσία, χαθεί και ο εθελοντισμός (χωρίς εισαγωγικά).
Η ιδιοτελής επίκληση από τις διοικήσεις των ΜΚΟ του «ανθρωπιστικού και εθελοντικού» στοιχείου έχει τα όριά της: η προστασία των εργαζομένων και των εθελοντών, η απαρέγκλιτη εφαρμογή της εργατικής και ασφαλιστικής νομοθεσίας, η οποία άλλωστε επιβάλλεται και από τους ευγενείς σκοπούς που οι ΚΟΠ επικαλούνται, είναι αδιαπραγματεύσιμα.
Εμείς, οι εργαζόμενοι στις ΜΚΟ, επιλέξαμε με κριτήρια ηθικά, ιδεολογικά και προσωπικές θυσίες να προσανατολίσουμε την εργασιακή μας δύναμη στους συγκεκριμένους σκοπούς. Είμαστε εμείς που φέρουμε εις πέρας το έργο των ΜΚΟ παρά τα πενιχρά μέσα, την εργασιακή ανασφάλεια και τις γιγαντωμένες ανάγκες (ανθρωπιστικές, περιβαλλοντικές) λόγω των ασκούμενων πολιτικών που καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε. Αυτούς τους εργαζομένους, αλλά και τους εθελοντές, που προσπαθούν να εμπλουτίσουν το βιογραφικό τους στην αναζήτηση αξιοπρεπούς εργασίας, θα περίμενε κανείς να προστατεύσει το νομοσχέδιο. Σίγουρα κάτι τέτοιο δεν γίνεται εδώ.
Ως Σωματείο Βάσης Εργαζομένων στις ΜΚΟ θα συνεχίσουμε να στηρίζουμε όλες τις διεκδικήσεις των εργαζομένων στον κλάδο και να αναλαμβάνουμε ενέργειες για τη βελτίωση των εργασιακών συνθηκών στις ΜΚΟ.