Αλληλεγγύη, ανθρώπινα και εργασιακά δικαιώματα στη θεωρία
Τι εφαρμόζεται στην «PRAKSIS»;
Την Τετάρτη, 25 Μαΐου 2016, και στο πλαίσιο του «Σεμιναρίου της Τετάρτης» του Παντείου Πανεπιστημίου με θέμα «Ζωές υπό διωγμό: Η προσφυγική κρίση στην Ελλάδα του 2015», μέλη του ΣΒΕΜΚΟ, η Ελευθεριακή Παρέμβαση Παντείου, η Πρωτοβουλία ενάντια στα κέντρα κράτησης και δεκάδες αλληλέγγυοι οργάνωσαν παρέμβαση με στόχο να αποκαλύψουν την αθέατη πλευρά του ρόλου των ΜΚΟ στο προσφυγικό και μεταναστευτικό.
Προσκεκλημένες από τη ΜΚΟ ήταν η διευθύντρια θεσμικών πόρων και η διευθύντρια προγραμμάτων, και όχι εργαζόμενοι στο πεδίο, οι οποίοι θα μπορούσαν να μεταφέρουν μια εικόνα της υπάρχουσας κατάστασης από πλευράς εργαζομένων, αλληλέγγυων ή και μεταναστών. Η ένσταση αναφορικά με την επιλογή των υπευθύνων του σεμιναρίου να καλέσουν μια ΜΚΟ και ιδιαίτερα την Praksis είχε ήδη εκφραστεί από την Ελευθεριακή παρέμβαση Παντείου από την οποία και μοιράστηκε σχετικό κείμενο (εδώ).
Κατά τη διάρκεια της ομιλίας τους, οι εκπρόσωποι της διοίκησης της Praksis προσπάθησαν να παρουσιάσουν τις δράσεις της ΜΚΟ στο στεγαστικό, τα ασυνόδευτα ανήλικα και την εργασιακή συμβουλευτική της ΜΚΟ, καθώς και τη δράση της στη διεκδίκηση εργασιακών δικαιωμάτων -κυρίως- αλλοδαπών.
Στο πλαίσιο της παρέμβασής μας, θεωρήσαμε καταρχάς απαραίτητο να διευκρινίσουμε ότι οι ομιλήτριες αποτελούν διευθυντικά στελέχη της Praksis και όχι απλές εργαζόμενες, καθώς δεν παύουμε να επαναλαμβάνουμε την κρισιμότητα της ανάδειξης των ιεραρχικών μοντέλων και των σχέσεων εξουσίας στο εσωτερικών των ΜΚΟ.
Με αφορμή την παρουσίαση των δράσεων διεκδίκησης εργασιακών δικαιωμάτων στο πλαίσιο προγραμμάτων που υλοποιεί η οργάνωση, εύλογα αναρωτηθήκαμε αν ισχύει ο αντίστοιχος σεβασμός για τα εργασιακά δικαιώματα των ιδιων των εργαζομένων στην Praksis. Συγκεκριμένα, έχοντας γνώση της πρακτικής πληθώρας ΜΚΟ να παραβιάζουν την εργατική και ασφαλιστική νομοθεσία, επικαλούμενες και σε αντιδιαστολή με το κοινωνικό τους πρόσημο, αναρωτηθήκαμε αν υπάρχουν εργαζόμενοι που υποχρεώνονται να αυτασφαλίζονται στον ΟΑΕΕ, παρόλο που παρέχουν εξαρτημένη εργασία. Αν προκύπτουν απλήρωτες υπερωρίες, εργασία τα Σαββατοκύριακα και άκυρες απολύσεις, χωρίς καταβολή αποζημίωσεων απόλυσης. Αν η άνιση μεταχείριση εγκύων που καταγγέλουν στα άρθρα τους, δεν ισχύει για τις γυναίκες εργαζόμενες της Praksis, εργαζόμενες παράτυπα σε καθεστώς με «μπλοκάκι».
Η απάντηση δια στόματος της διευθύντριας θεσμικών πόρων επιβεβαίωσε ότι: «από τους 500 εργαζομενους, οι 400 αυτασφαλίζονται στον ΟΑΕΕ, παρόλο που δουλεύουν με σταθερό ωράριο και στον ίδιο τόπο, υπό τις οδηγίες τις διοίκησης και βάσει της λειτουργίας της δομής». Εξηγώντας τα κίνητρα της εργοδοσίας ανέφεραν ότι αυτό συμβαίνει επειδή καθυστερούν οι χρηματοδοτήσεις, άρα και οι μισθοδοσίες. Αυτολεξεί το διευθυντικό στέλεχος ανέφερε: «Αν τους είχαμε με ΙΚΑ, θα έπρεπε να χρωστάμε εμείς στο ΙΚΑ και δεν θα παίρναμε ασφαλιστική ενημερότητα για να εξασφαλίσουμε νέα προγράμματα».
Επισημάναμε ότι η εκπρόσωπος της ΜΚΟ αποκάλυψε κατάφωρες παραβιάσεις της εργατικής και ασφαλιστικής νομοθεσίας για 400 εργαζόμενους ενώπιον 100 ανθρώπων, αλλά φαίνεται πως δεν αντιλαμβανόμαστε με τον ίδιο τρόπο το σεβασμό στα εργασιακά δικαιώματα!
Δόθηκε επίσης η πληροφορία από τις εκπροσώπους της ΜΚΟ ότι σε 500 εργαζόμενους αντιστοιχούν 600 εθελοντές, οι οποίοι -όπως γίνεται εύκολα αντιληπτό- καλύπτουν πάγιες και διαρκείς ανάγκες της οργάνωσης με εθελοντική εργασία, αντί με μισθωτή. Σχετικά με το ζήτημα αυτό, ενδιαφέρον είχε η παρέμβαση φοιτήτριας η οποία άσκησε μεγάλη κριτική στην απόπειρα «αλίευσης» εθελοντών και προσέλκυσης απελπισμένου και φτηνού εργατικού δυναμικού. Και η τοποθέτηση της κατέληξε: «όλοι μας είτε δουλεύουμε είτε έχουμε αναζητήσει δουλειά σε ΜΚΟ ξέρουμε πως είναι απαραίτητος ο εθελοντισμός, δηλαδή η τζάμπα εργασία, για μελλοντική πρόσληψη».
Έγινε πλήθος παρεμβάσεων από αλληλέγγυους με κριτική κυρίως στο ρόλο των ΜΚΟ στο προσφυγικό, την καταστολή αντιδράσεων από μετανάστες, στις άθλιες συνθήκες παραμονής τους, καθώς και την έλλειψη κριτικής στις πρακτικές διαχείρισης κράτους και ΕΕ με σκοπό να μπορούν να εξασφαλίζουν από τους τελευταίους αφειδώς επιδοτήσεις και προγράμματα, με αποτέλεσμα τη συντήρηση και διαιώνιση της κατάστασης.
Πέρα από την εμπνευσμένη παρουσίαση του «θεάρεστου» έργου της ΜΚΟ Praksis δεν ακούστηκε τίποτα από τις εκπροσώπους της ΜΚΟ για τις συνθήκες εργασίας των εργαζομένων στις δομές της οργάνωσης.
Ενδεικτικά, στο πλαίσιο του προγράμματος πολλών εκατομμυρίων “Relocation Scheme and Emergency Response” που χρηματοδοτεί η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, απασχολούνται αυτή την στιγμή στην ΜΚΟ Praksis περίπου 100 εργαζόμενοι και εργαζόμενες για τις ανάγκες στέγασης περίπου 3000 ατόμων. Προκειμένου να επιτευχθούν οι ολοένα και αυξανόμενοι μεγαλεπίβολοι αριθμητικοί στόχοι της ΜΚΟ και του χρηματοδότη με το χαμηλότερο δυνατό κόστος, οι εργαζόμενοι/-ες έχουν κληθεί να ανταποκριθούν σε εξοντωτικές εργασιακές συνθήκες. Δεδομένου ότι σε κάθε έναν/μία κοινωνικό επιστήμονα αναλογεί η φροντίδα 80-90 φιλοξενούμενων, οι εργαζόμενοι/-ες, προκειμένου να καλύπτουν τις αυξημένες ανάγκες του φιλοξενούμενου πληθυσμού αναγκάζονται σε απλήρωτες υπερωρίες και απλήρωτη εργασία τα Σαββατοκύριακα.
Επιπλέον, καθώς πέραν της στέγασης και των ελάχιστων παροχών σε διατροφή που προβλέπει ο προϋπολογισμός του προγράμματος δεν παρέχονται οι πόροι για την κάλυψη άλλων εξίσου σημαντικών αναγκών, η ΜΚΟ καρπώνεται την προσωπική ηθική και ανιδιοτελή προσφορά των εργαζομένων, που πολύ συχνά φτάνουν στο σημείο να καλύπτουν έκτακτες ανάγκες του ευάλωτου πληθυσμού (π.χ. φάρμακα, βρεφικό γάλα κλ.π) με δικούς τους πόρους.
Αναγκασμένοι/-ες στην πλειοψηφία τους να αυτασφαλίζονται στον ΟΑΕΕ παρέχοντας παρόλα αυτά εξαρτημένη εργασία, εργάζονται στοιβαγμένοι/–ες σε έναν χώρο -παλιό supermarket- απέναντι ακριβώς από τα κεντρικά της ΜΚΟ. Ο συγκεκριμένος χώρος δεν πληροί προϋποθέσεις ασφάλειας και υγιεινής, αν σκεφτεί κανείς ότι πρόκειται για ένα ενιαίο γραφείο-τύπου call center, χωρίς θέσεις εργασίας για όλες και όλους, με 2 τουαλέτες για τα 100 άτομα του προσωπικού, χωρίς παράθυρα και άλλες εξόδους πέρα από την κεντρική είσοδο-έξοδο.
Οι παραπάνω συνθήκες είναι αρκετές, ώστε να ωθούν κάθε τόσο σε παραίτηση όλο και περισσότερους/-ες εργαζόμενους/-ες (περίπου 10 παραιτήσεις έγιναν τους τελευταίους τρεις μήνες) οι οποίοι/-ες έχουν αφήσει αυτό το πόστο, καταπονημένοι/-ες από τις εργασιακές συνθήκες και απογοητευμένοι/-ες από τις πρακτικές που υιοθετεί η ΜΚΟ απέναντι στον φιλοξενούμενο πληθυσμό.
Οι εργασιακές συνθήκες δεν διαφέρουν κατά πολύ και στις δομές της οργάνωσης στο παλιό Φρουραρχείο Αθήνας, όπου οι εργαζόμενοι/-ες έχουν να αντιμετωπίσουν επιπλέον και περιστατικά στοχοποίησης. Έχοντας περάσει μήνες απλήρωτοι/ες, με μηνιαίες συμβάσεις, οι οποίες τους ανακοινώνονται μόλις μια μέρα πριν από τη λήξη της προηγούμενης σύμβασης, σαν αποκορύφωμα ήρθε η απάντηση που δέχθηκαν στην απόπειρα τους να απευθύνουν επιστολή στη διοίκηση της οργάνωσης, προκειμένου να διεκδικήσουν ενημέρωση σχετικά με τους όρους εργασίας τους. Η απάντηση περιορίστηκε στην απειλή ότι όσοι/ες υπογράψουν την επιστολή αυτή θα απολυθούν.
Για να βάλουμε τα πράγματα στη θέση τους για ακόμα μία φορά:
- Επειδή το Σωματείο Βάσης Εργαζομένων σε ΜΚΟ εκπροσωπεί τους εργαζόμενους
- Επειδή οι διευθυντές εισηγούνται απολύσεις εργαζομένων και συναποφασίζουν με την εργοδοσία των ΜΚΟ
- Επειδή εμείς δεν είμαστε στελέχη, ούτε συνεργάτες, αλλά παρέχουμε εξαρτημένη εργασία
Καμία διευκόλυνση στις εργοδοσίες των ΜΚΟ που λαμβάνουν χρηματοδοτήσεις για νέα προγράμματα στις πλάτες των εργαζομένων που μένουν μήνες απλήρωτοι και ως συνέπεια αυτού, με χρέη στον ΟΑΕΕ.
Κανένα έργο καμίας ΜΚΟ δεν είναι σημαντικότερο απο τις συνθήκες της εργασιακής μας πραγματικότητας, όταν ως εργαζόμενοι/-ες είμαστε εμείς οι ίδιοι/-ες που το φέρουμε εις πέρας.
Εργοδοσία και διευθυντικά στελέχη θα λογοδοτούν δημοσίως για το εργασιακό καθεστώς που επιβάλλουν, όταν παρουσιάζουν το «ευγενές» έργο των οργανώσεων τους.
Δεν θα σταματήσουμε μέχρι την δικαίωση του αγώνα μας.
Είμαστε εργαζόμενοι, ούτε στελέχη, ούτε συνεργάτες, ούτε εθελοντές!